celikci
New member
Rusya ve Ukrayna içindeki savaş sayısız sivilin ömrünü kaybetmesine ve faydalanmasına yol açtı. Lakin savaşın yıkımı bununla sonlu kalmadı. Dünya diplomasisi devam eden çatışmalar yüzünden büyük yara alırken global çapta bir ekonomik kaos ve değişen hayatlarımızla savaşın yankısı uzun periyodik olacağa benziyor.
24 Şubat’tan beri yapılan karşılıklı açıklamalara bakacak olursak Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi uzayda bile sıkıntıya yol açmış üzere görünüyor. Memleketler arası Uzay İstasyonu ile ilgili korkutucu bilgiler dolanımda bulunmaya devam ederken burada bulunan ABD’li astronot Mark Vande Hei’nin durumu adeta bir bilmeceye dönüştü.
Ukrayna’da devam eden savaş yüzünden her geçen gün berbatlaşan ABD-Rusya ilgileri yüzünden Milletlerarası Uzay İstasyonu’nun durumu tam bir muammaya dönüştü. Hatta savaşın birinci günlerinde Rusya, istasyonun dünyaya düşebileceğini ima ederek dünyayı tehdit etti bile denebilir.
Rusya kendi vatandaşlarını bile gözden çıkarabilir mi?
UZAYDAN DÜNYAYA DÖNEBİLECEK Mİ?
Hali hazırda istasyonda bakılırsav yapan NASA astronotu Mark Vande Hei’nin dünyaya dönüş programı da bu biçimdelikle belirsizleşti. Kimi uzmanlar Rusya’nın bu durumu kullanarak Hei’nin ‘uzayda rehin tutulduğunu’ sav etti.
55 yaşındaki 2 çocuk babası Hei, Teksaslı bir astronot. Hei’nin planlanan dönüş takvimine bakılırsa Rus mürettebatı gemisinden Kazakistan’a 30 Mart’ta ulaşması planlanıyordu. Bu tarihte Hei tam 355 günüdür uzayda kalmış olacak.
Üstelik bu müddet, tüm Batılı astronotlar içinde bir rekor olacak.
ROSCOSMOS’TAN TEHDİT ÜZERE AÇIKLAMA!
Öte yandan Rusya uzay Ajansı (ROSCOSMOS) lideri Dmitry Rogozin’nin Telegram’dan paylaştığı bir ileti başları daha da karıştırdı. Latife yaptığını sav eden Rogozin muhakkak ki, Vande Hei’nin geride bırakıldığı söylenen bir görüntü bildirisi paylaşarak ABD’ye ileti yollamak niyetindeydi.
ISS’deki astronot ve kozmonotlar uzay yürüyüşleri de yapıyor
ABD Lideri Joe Biden, Rusya’ya karşı yaptırımları açıklarken Rusların uzay sanayisini de çökerteceklerini belirtmiş, NASA ise bu iletisi yaymaktan kaçınmıştı.
Rogozin, tek başına bırakılırsa ISS’nin dünyaya düşebileceğini de argüman etmişti. “Bizimle çalışmaktan vazgeçerseniz istasyonu yörüngeden çıkmaktan ve ABD’nin ya da Avrupa’nın üstüne düşmekten nasıl koruyabiliriz?” diyen Rogozin adeta tüm dünyayı tehdit etmişti.
ROSCOSMOS’un artık ISS ve NASA ile ortak çalışma yürütmeyeceğini ve NASA roketlerine motor sağlamayacağını yazan Rogozin, Batı devletleri için ‘savaş köpekleri’ üzere vahim bir tabir kullanarak “Bu ülkelerde yaşayan beşerler; ROSCOSMOS’a yaptırım uygulamanın bedelini düşünmelisiniz.” Tabirini kullanmıştı.
AİLESİ DE GÖRÜNTÜYÜ İZLEDİ
Dmitry Rogozin’nin görüntüsünü izleyen Vande Hei’nin ailesi “Oğlumuz kolay kolay korkutulamaz” derken Elon Musk, bu rehin alma durumu netlik kazandığı anda bir SpaceX roketi yollayarak NASA astronotunu kurtarmayı önerdi.
Bir yanda Hei’nin uzayda tek başına bırakılma korkusu büyürken sağduyulu sesler de yükselmeye başladı.
Uzayda bir başına…
Vande Hei’nin kıracağı 355 günlük rekordan evvelki 340 günlük rekorun sahibi olan ABD’li astronot Scott Kelly “Rus uzay programının, geri dönmesi onların sorumluluğunda olan birini geride bırakacağına inanmak istemiyorum. Orada çalışan epeyce düzgün beşerler var. Hepsi benim arkadaşım. Durumu düzeltmek için ellerinden geleni yapacaklarına eminim.” dedi.
RUSYA BUNU GÖZE ALABİLECEK Mİ?
Vande Hei’nin dönüş programı Rus kozmonotlar Pyotr Dubrov ve Anton Shkaplerov’la birlikte gerçekleşecek ve ROSCOSMOS’un yalnızca ABD’ye inat olsun diye kendi vatandaşlarını uzayda bırakması pek muhtemel görünmüyor.
Üstelik istasyonda üç ABD’li astronot daha var: Raja Chari, Kayla Barron ve Thomas Marshburn. Bu gruba Alman German Matthias Maurer de dahil. Yani Hei geride bırakılmak istenirse onunla bir arada 4 kişi daha rehin kalacak ya da hepsi bir ortada dünyaya dönecek.
ISS’nin ortasından bir imaj; Hei çalışmalarını bu biçimde sürdürüyor
Durum ne olursa olsun gözler bir kere daha ISS’ye çevrilmiş durumda. İstasyon, 100 milyar dolarlık bedeliyle insanlık tarafınca üretilmiş en değerli şey olmakla kalmıyor hem de muazzam bir yapı olmasıyla da adeta parıldıyor. Rusya ve ABD tarafında ortak olarak hayatta tutulan proje beraberinde Avrupa Uzay Ajansı’nı da (ESA) bünyesinde barındırıyor. ESA astronotu Tim Peake de 2015-16 içinde istasyonda 185 gün kalmıştı.
İstasyonun Rus ve ABD’li kanatları bağımsız biçimde çalışıyor: Rusya tüm istasyonunun tahrik sisteminden (motorlardaki dönüşüm sistemi) sorumluyken ABD tarafı da istasyonun elektriğini üretiyor.
ISS’NİN İŞLEMESİNİ ARTIK ABD SAĞLAYACAK
Rusya bugüne kadar tarihi bir muvaffakiyetle ISS’nin servis hizmetlerini muvaffakiyetle yürütürken NASA devreye girmeye başladı ve artık bu alandaki misyonlarını genişletiyor. Yakın vakitte ‘Northrop Grumman Cygnus’ ismi verilen uzay ekipmanı devreye sokularak operasyonel bir reboot (bir daha başlatma) süreci yapılacak ve ISS’nin yörüngesinde kalması sağlanacak.
pek karmaşık bir yapısı olan ISS, bir şeyler zıt gittiğinde hayli dikkatli biçimde onarılmak zorunda. Scott Kelly durumu “Uzaydaysanız ve dünyanın etrafında saatte 28 bin kilometreden çok bir süratle dönüyorsanız bu tehlikeli bir durum yaratır ve ortak çalışmak epeyce değerlidir.” diyerek tanımlıyor.
Rusya ve ABD’nin uzayda birinci defa karşı karşıya gelmesi ISS ile başlamadı olağan olarak. Soğuk Savaş periyoduna en büyük damgayı iki ülkenin uzayı fethetmekteki yarışı vurdu. Demir Perde’nin iki tarafındaki mert bayan ve erkekler uzay bakılırsavine çıkarken aldıkları riskleri uygun biliyor ve devletler ne biçimde politik davranırsa davransın ortak çalışmanın değerini asla unutmuyordu.
Hei’ye istasyonda Rus kozmonotlar da eşlik ediyor
SOĞUK SAVAŞ’I BİRLİKTE YENMİŞLERDİ
Apollo 1’deki yangında hayatını kaybeden ABD’li astronotlar Gus Grissom, Ed White ve Roger Chaffee için tahminen de en epey üzülenler Rus kozmonotlar olmuştu. Rus kozmonotlar Alexei Komarov ve Yuri Gagarin uzaydaki kazalarda hayatlarını kaybettiklerinde de ABD’li astronotlar birebir davranışı göstermişti.
Apollo’nun kumandanı Thomas Stafford ve onun Soyuz’daki meslektaşı Alexei Leonov’un 1975’teki tarihi el sıkışması politik telaşlara karşı durabilmenin eksiksiz bir örneği olmuştu. İki adam bu tarihi andan daha sonra epeyce âlâ bir dostluk kurdu; Leonov, Stafford’un çocuklarından birinin vaftiz babası oldu, Stafford ise Leonov’un cenazesindeki his dolu konuşmayı yapan kişiydi.
Scott Kelly “Bu hoş beraberlik insanlığı bir ortada tutan ender şeylere hayli hoş bir örnekti. ISS’nin en büyük başarılarından bir de bu oldu: Bizi ortak kıldı ve bir arada çalışmanın kıymetini kavrattı.” diyor.
ISS’de bulunan astronotlar dünyanın etrafını günde 15 sefer dolaşıyor. Her gün dünyanın uzaydan ne kadar hoş göründüğünü fark eden bu şahıslar artık ise Ukrayna üzerinden yükselen dumanları izliyor…
Mark Vande Hei ISS’de nazaranv başında
TARİHE GEÇEN KELAMLAR…
İnsan dünyadan ne kadar uzakta kalırsa onun hoşluğuna de o kadar hayran oluyor. Apollo 15 projesine dahil olan ve Ay’da yürüyen James Irwin “O hoş, sıcacık, hayat dolu şeyi o kadar kırılgan, öylesine hassas görmek; ona dokununca dağılıp gidebileceğini hissetmek hayli tarifsizdi. Bir insan bunları hissettikten daha sonra tekrar birebir kalamaz.” diyerek tanım etmiş duygularını…
Apollo 8’e komuta eden Frank Borman ise “Öfke dolu milliyetçi çıkarları, kıtlıkları, salgın hastalıkları o uzaklıktan görmek imkânsız.” demiş ve uzayda olmanın insanı siyasetten nasıl uzaklaştırdığını tanım etmiş.
halbuki bu demeçlerin verilmesine sebep olan uzay bakılırsavleri tamamı %100 ABD’liydi. Yani mürettebat içinde aslına bakarsanız politik olarak ayrışma yoktu. Sosyolog Julie Patarin-Jossec, ISS’de yaşanan durumun bundan farkını tanım ediyor: “İstasyonda milletler içindeki fark ortadan kalkıyor. Hangi ülkeden olduğu fark etmeksizin herkes birebir eğitimden geçiyor ve orada birlikte çalışıyor. ABD’li, Rus, alman ya da Japon olması bir şeyi değiştirmiyor: Orada büyük bir kardeşlik bağı oluşuyor.”
Artık ise, insanlığın uzay seyahati tarihinde birinci defa, ISS’deki ülkeler içinde fazlaca önemli jeopolitik tansiyonlar kelam konusu. Şimdilik bu tansiyon denetim altında tutulmaya çalışılıyor.
HEPİMİZ ETKİLENECEĞİZ!
Kelly, Rusya Suriye’deki çatışmalara dahil olduğunda da ISS’deydi. Bu durumu Rus meslektaşlarıyla konuştuğunu hatırlıyor. Fakat bunu lakin soyut biçimde yapabilmiş. “bu biçimdelar Rusya ve ABD içinde bir savaş çıkma ihtimali istasyondaki havayı da çok gergin hale getirmişti.” diyor Kelly.
ISS’de şu anda işler bu boyuta varmış değil. Lakin durum bu biçimde kalmaz ve değişirse bundan yalnızca istasyondakiler değil istasyonun altında, kilometrelerce uzakta yaşayan bizler de kaçamayacağız üzere görünüyor…
24 Şubat’tan beri yapılan karşılıklı açıklamalara bakacak olursak Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi uzayda bile sıkıntıya yol açmış üzere görünüyor. Memleketler arası Uzay İstasyonu ile ilgili korkutucu bilgiler dolanımda bulunmaya devam ederken burada bulunan ABD’li astronot Mark Vande Hei’nin durumu adeta bir bilmeceye dönüştü.
Ukrayna’da devam eden savaş yüzünden her geçen gün berbatlaşan ABD-Rusya ilgileri yüzünden Milletlerarası Uzay İstasyonu’nun durumu tam bir muammaya dönüştü. Hatta savaşın birinci günlerinde Rusya, istasyonun dünyaya düşebileceğini ima ederek dünyayı tehdit etti bile denebilir.
Rusya kendi vatandaşlarını bile gözden çıkarabilir mi?
UZAYDAN DÜNYAYA DÖNEBİLECEK Mİ?
Hali hazırda istasyonda bakılırsav yapan NASA astronotu Mark Vande Hei’nin dünyaya dönüş programı da bu biçimdelikle belirsizleşti. Kimi uzmanlar Rusya’nın bu durumu kullanarak Hei’nin ‘uzayda rehin tutulduğunu’ sav etti.
55 yaşındaki 2 çocuk babası Hei, Teksaslı bir astronot. Hei’nin planlanan dönüş takvimine bakılırsa Rus mürettebatı gemisinden Kazakistan’a 30 Mart’ta ulaşması planlanıyordu. Bu tarihte Hei tam 355 günüdür uzayda kalmış olacak.
Üstelik bu müddet, tüm Batılı astronotlar içinde bir rekor olacak.
ROSCOSMOS’TAN TEHDİT ÜZERE AÇIKLAMA!
Öte yandan Rusya uzay Ajansı (ROSCOSMOS) lideri Dmitry Rogozin’nin Telegram’dan paylaştığı bir ileti başları daha da karıştırdı. Latife yaptığını sav eden Rogozin muhakkak ki, Vande Hei’nin geride bırakıldığı söylenen bir görüntü bildirisi paylaşarak ABD’ye ileti yollamak niyetindeydi.
ISS’deki astronot ve kozmonotlar uzay yürüyüşleri de yapıyor
ABD Lideri Joe Biden, Rusya’ya karşı yaptırımları açıklarken Rusların uzay sanayisini de çökerteceklerini belirtmiş, NASA ise bu iletisi yaymaktan kaçınmıştı.
Rogozin, tek başına bırakılırsa ISS’nin dünyaya düşebileceğini de argüman etmişti. “Bizimle çalışmaktan vazgeçerseniz istasyonu yörüngeden çıkmaktan ve ABD’nin ya da Avrupa’nın üstüne düşmekten nasıl koruyabiliriz?” diyen Rogozin adeta tüm dünyayı tehdit etmişti.
ROSCOSMOS’un artık ISS ve NASA ile ortak çalışma yürütmeyeceğini ve NASA roketlerine motor sağlamayacağını yazan Rogozin, Batı devletleri için ‘savaş köpekleri’ üzere vahim bir tabir kullanarak “Bu ülkelerde yaşayan beşerler; ROSCOSMOS’a yaptırım uygulamanın bedelini düşünmelisiniz.” Tabirini kullanmıştı.
AİLESİ DE GÖRÜNTÜYÜ İZLEDİ
Dmitry Rogozin’nin görüntüsünü izleyen Vande Hei’nin ailesi “Oğlumuz kolay kolay korkutulamaz” derken Elon Musk, bu rehin alma durumu netlik kazandığı anda bir SpaceX roketi yollayarak NASA astronotunu kurtarmayı önerdi.
Bir yanda Hei’nin uzayda tek başına bırakılma korkusu büyürken sağduyulu sesler de yükselmeye başladı.
Uzayda bir başına…
Vande Hei’nin kıracağı 355 günlük rekordan evvelki 340 günlük rekorun sahibi olan ABD’li astronot Scott Kelly “Rus uzay programının, geri dönmesi onların sorumluluğunda olan birini geride bırakacağına inanmak istemiyorum. Orada çalışan epeyce düzgün beşerler var. Hepsi benim arkadaşım. Durumu düzeltmek için ellerinden geleni yapacaklarına eminim.” dedi.
RUSYA BUNU GÖZE ALABİLECEK Mİ?
Vande Hei’nin dönüş programı Rus kozmonotlar Pyotr Dubrov ve Anton Shkaplerov’la birlikte gerçekleşecek ve ROSCOSMOS’un yalnızca ABD’ye inat olsun diye kendi vatandaşlarını uzayda bırakması pek muhtemel görünmüyor.
Üstelik istasyonda üç ABD’li astronot daha var: Raja Chari, Kayla Barron ve Thomas Marshburn. Bu gruba Alman German Matthias Maurer de dahil. Yani Hei geride bırakılmak istenirse onunla bir arada 4 kişi daha rehin kalacak ya da hepsi bir ortada dünyaya dönecek.
ISS’nin ortasından bir imaj; Hei çalışmalarını bu biçimde sürdürüyor
Durum ne olursa olsun gözler bir kere daha ISS’ye çevrilmiş durumda. İstasyon, 100 milyar dolarlık bedeliyle insanlık tarafınca üretilmiş en değerli şey olmakla kalmıyor hem de muazzam bir yapı olmasıyla da adeta parıldıyor. Rusya ve ABD tarafında ortak olarak hayatta tutulan proje beraberinde Avrupa Uzay Ajansı’nı da (ESA) bünyesinde barındırıyor. ESA astronotu Tim Peake de 2015-16 içinde istasyonda 185 gün kalmıştı.
İstasyonun Rus ve ABD’li kanatları bağımsız biçimde çalışıyor: Rusya tüm istasyonunun tahrik sisteminden (motorlardaki dönüşüm sistemi) sorumluyken ABD tarafı da istasyonun elektriğini üretiyor.
ISS’NİN İŞLEMESİNİ ARTIK ABD SAĞLAYACAK
Rusya bugüne kadar tarihi bir muvaffakiyetle ISS’nin servis hizmetlerini muvaffakiyetle yürütürken NASA devreye girmeye başladı ve artık bu alandaki misyonlarını genişletiyor. Yakın vakitte ‘Northrop Grumman Cygnus’ ismi verilen uzay ekipmanı devreye sokularak operasyonel bir reboot (bir daha başlatma) süreci yapılacak ve ISS’nin yörüngesinde kalması sağlanacak.
pek karmaşık bir yapısı olan ISS, bir şeyler zıt gittiğinde hayli dikkatli biçimde onarılmak zorunda. Scott Kelly durumu “Uzaydaysanız ve dünyanın etrafında saatte 28 bin kilometreden çok bir süratle dönüyorsanız bu tehlikeli bir durum yaratır ve ortak çalışmak epeyce değerlidir.” diyerek tanımlıyor.
Rusya ve ABD’nin uzayda birinci defa karşı karşıya gelmesi ISS ile başlamadı olağan olarak. Soğuk Savaş periyoduna en büyük damgayı iki ülkenin uzayı fethetmekteki yarışı vurdu. Demir Perde’nin iki tarafındaki mert bayan ve erkekler uzay bakılırsavine çıkarken aldıkları riskleri uygun biliyor ve devletler ne biçimde politik davranırsa davransın ortak çalışmanın değerini asla unutmuyordu.
Hei’ye istasyonda Rus kozmonotlar da eşlik ediyor
SOĞUK SAVAŞ’I BİRLİKTE YENMİŞLERDİ
Apollo 1’deki yangında hayatını kaybeden ABD’li astronotlar Gus Grissom, Ed White ve Roger Chaffee için tahminen de en epey üzülenler Rus kozmonotlar olmuştu. Rus kozmonotlar Alexei Komarov ve Yuri Gagarin uzaydaki kazalarda hayatlarını kaybettiklerinde de ABD’li astronotlar birebir davranışı göstermişti.
Apollo’nun kumandanı Thomas Stafford ve onun Soyuz’daki meslektaşı Alexei Leonov’un 1975’teki tarihi el sıkışması politik telaşlara karşı durabilmenin eksiksiz bir örneği olmuştu. İki adam bu tarihi andan daha sonra epeyce âlâ bir dostluk kurdu; Leonov, Stafford’un çocuklarından birinin vaftiz babası oldu, Stafford ise Leonov’un cenazesindeki his dolu konuşmayı yapan kişiydi.
Scott Kelly “Bu hoş beraberlik insanlığı bir ortada tutan ender şeylere hayli hoş bir örnekti. ISS’nin en büyük başarılarından bir de bu oldu: Bizi ortak kıldı ve bir arada çalışmanın kıymetini kavrattı.” diyor.
ISS’de bulunan astronotlar dünyanın etrafını günde 15 sefer dolaşıyor. Her gün dünyanın uzaydan ne kadar hoş göründüğünü fark eden bu şahıslar artık ise Ukrayna üzerinden yükselen dumanları izliyor…
Mark Vande Hei ISS’de nazaranv başında
TARİHE GEÇEN KELAMLAR…
İnsan dünyadan ne kadar uzakta kalırsa onun hoşluğuna de o kadar hayran oluyor. Apollo 15 projesine dahil olan ve Ay’da yürüyen James Irwin “O hoş, sıcacık, hayat dolu şeyi o kadar kırılgan, öylesine hassas görmek; ona dokununca dağılıp gidebileceğini hissetmek hayli tarifsizdi. Bir insan bunları hissettikten daha sonra tekrar birebir kalamaz.” diyerek tanım etmiş duygularını…
Apollo 8’e komuta eden Frank Borman ise “Öfke dolu milliyetçi çıkarları, kıtlıkları, salgın hastalıkları o uzaklıktan görmek imkânsız.” demiş ve uzayda olmanın insanı siyasetten nasıl uzaklaştırdığını tanım etmiş.
halbuki bu demeçlerin verilmesine sebep olan uzay bakılırsavleri tamamı %100 ABD’liydi. Yani mürettebat içinde aslına bakarsanız politik olarak ayrışma yoktu. Sosyolog Julie Patarin-Jossec, ISS’de yaşanan durumun bundan farkını tanım ediyor: “İstasyonda milletler içindeki fark ortadan kalkıyor. Hangi ülkeden olduğu fark etmeksizin herkes birebir eğitimden geçiyor ve orada birlikte çalışıyor. ABD’li, Rus, alman ya da Japon olması bir şeyi değiştirmiyor: Orada büyük bir kardeşlik bağı oluşuyor.”
Artık ise, insanlığın uzay seyahati tarihinde birinci defa, ISS’deki ülkeler içinde fazlaca önemli jeopolitik tansiyonlar kelam konusu. Şimdilik bu tansiyon denetim altında tutulmaya çalışılıyor.
HEPİMİZ ETKİLENECEĞİZ!
Kelly, Rusya Suriye’deki çatışmalara dahil olduğunda da ISS’deydi. Bu durumu Rus meslektaşlarıyla konuştuğunu hatırlıyor. Fakat bunu lakin soyut biçimde yapabilmiş. “bu biçimdelar Rusya ve ABD içinde bir savaş çıkma ihtimali istasyondaki havayı da çok gergin hale getirmişti.” diyor Kelly.
ISS’de şu anda işler bu boyuta varmış değil. Lakin durum bu biçimde kalmaz ve değişirse bundan yalnızca istasyondakiler değil istasyonun altında, kilometrelerce uzakta yaşayan bizler de kaçamayacağız üzere görünüyor…