celikci
New member
İngiltere tarihinin en uzun müddet tahtta kalan hükümdarı Kraliçe 2. Elizabeth’in İskoçya’daki Balmoral Kalesi’nde 96 yaşında ömrünü kaybetmesinin akabinde oğlu 3. Charles, İngiltere’nin yeni hükümdarı oldu.
Fakat, Kraliçe’nin akabinde değişen dünyanın kurallarına ayak uydurmaya çalışan İngiltere Kraliyet Ailesi, monarşinin sorgulandığı ve toplum nezdinde etkisinin giderek azaldığı bir periyotta ayakta kalabilmek için ağır uğraş vereceğe benziyor.
Öyle ki, son senelerda İngiliz Milletler Topluluğu’nun (Commonwealth) ortasında gelişen Cumhuriyetçi ve bağımsızlıkçı yönelim giderek güçlenmeye başladı. Geçtiğimiz ay Avustralya yerlisi senatör Lidia Thorpe’ın meclis yemininde Kraliçe 2. Elizabeth’e yönelik “sömürgeci” tabiri büyük ses getirmişti.
aynı vakitte, Kraliçe’nin buyruğu altında bulunan Karayip ada ülkesi Barbados’un Cumhuriyet ilan etmesi, Jamaika’nın “bağımsız” bir ülke olduğunu üzerine basa basa deklare etmesi ve daha bir dizi Karayip ve Asya ülkesinin İngiliz Kraliyet Ailesini tanımak istememesi yeni periyotta İngiliz Milletler Topluluğu’nun dağılabileceği ihtimallerini güçlendiriyor.
KRALİÇE MONARŞİYİ VE COMMONWEALTH’İ BİR ORTADA TUTAN HARÇTI
1952 yılında tahta geçen Kraliçe 2. Elizabeth, Britanya İmparatorluğu’nun eski sömürge siyasetini da miras almıştı. Afrika’da ve Asya’da kölelikle, işgalle ve yağmayla özdeşleşen İmparatorluk imajı bugün dahi silinebilmiş değil. Bunlar içinde, Batı Afrika ülkelerinden heykel ve tarihi yapıtların kaçırılması, Güney Afrika ve Hindistan’dan altın ve elmas çalınması, yerli halka yapılan türlü zulümler, baskılar ve köle ticareti var.
İmparatorluk tacının altında isteksizce bulunan milyonlarca insanın bağımsızlık için başlattıkları hareketler yıllar ortasında şiddetle bastırılmış, siyasal krizler ise “aba altından sopa göstererek” çözülmüştü.
Bu manasıyla Kraliçe 2. Elizabeth, 70 yıllık iktidar pratiğinde bir epey siyasal sorunun tahlili için gerektiğinde ustalıklı diplomasiyi, gerektiğinde askeri gücü devreye sokmakta tereddüt etmeyen bir hükümdardı. ötürüsıyla, Kraliçe 2. Elizabeth monarşinin geleceğine duyduğu sarsılmaz inanç ve mutlak otoritesi yardımıyla İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutarak bugüne getirdi.
özetlemek gerekirsesı, Kraliçe 2. Elizabeth gerektiği vakit içinderda geri plânda kalarak, yeri geldiğinde sert önlemler alarak monarşiyi ve İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutan kuvvetli bir harç fonksiyonu görmüştü.
ESKİ SÖMÜRGELER KENDİLERİNDEN ÇALINANLARI GERİ İSTİYOR
Peki, otoritesiyle monarşiyi ve Commonwealth’i bir ortada tutan Kraliçe’nin mevti daha sonrası monarşi daha ne kadar hayatta kalabilir?
Öyle ki, Karayipler’de bulunan ada ülkesi Antigua ve Barbuda’nın devlet lideri Gaston Browne, Kraliçe 2. Elizabeth’in vefatı daha sonrasında, yeni Kral’a biat etmek istemediklerini ve Cumhuriyet ilan etmek için referandumun üç sene ortasında yapılabileceğini duyurdu.
Artık Kraliçeye yahut Kral’a bağlılık yemini etmek istemeyen Karayip Denizinde bulunan adaların kimileri 1960’larda bağımsızlığını ilan etse de 2. Elizabeth, devlet lideri statüsünü elinden bırakmamıştı.
Kraliçe 2. Elizabeth daha sonrasında ne üzere değişikliklerin olacağına ait hazırladığımız birkaç gün evvelki yazıda, İngiliz Milletler Topluluğu’nun Kral 3. Charles’ı tanımayabileceğini belirtmiştik. Buna ek olarak, “Karayipler Topluluğu” bir bütün olarak berabern ayrılmayı talep ederse, siyasi krizin domino tesiri halinde büyümesi ve İngiliz Kraliyet Ailesini önemli bir açmazın içine sürüklemesi kaçınılmaz olabilir.
Bu gelişmelerin dışında, İngiltere’nin eski kolonilerinden kimileri monarşinin karanlık mirasını, işlediği kabahatleri ve egemenlik haklarını bir daha tartışmaya açmaya hazırlanıyor. Son olarak, uzun yıllar İmparatorluğun gölgesi altında yaşayan Güney Asya’daki koloniler, kendilerinden çalındığını argüman ettikleri ve Kraliyet Ailesinin elinde bulunan 400 milyon dolar kıymetindeki elmaslarını geri istiyor.
ERKEKLERE BERBAT TALİH GETİREN ELMAS YENİ HÜKÜMDARIN ELİNDE
İngiliz kolonyalistlerinin 200 yıllık boyunduruğu altında yaşayan yerli halklar, sahip oldukları ganimetlerin kendilerinden zorla alındığını öne sürüyor. Bunlardan biri de Kraliyet tacının üstünde bulunan ve dünyanın en kıymetli elması olduğuna inanılan 109 karatlık Kuh-i Parıltı elması…
“Işık Dağı” manasına gelen Kuh-i Parıltı elmasının varsayımlara nazaran Hindistan’ın Andhra Pradeş eycihazından çıkartıldığı ve tarih boyunca sürdürülen savaşlarda Hindu, Rajput, Babür, İran, Afgan, Sih ve son olarak İngiltere Krallığı içinde el değiştirdiği söyleniyor.
Erkeklere makûs talih, bayanlara ise âlâ baht getirdiğine inanılan Kuh-i Parıltı, 1850’de İngiliz Doğu Hindistan Şirketi tarafınca Duleep Singh’ten ele geçirilmiş. Kraliçe Victoria, 1877 yılında Hindistan Kraliçesi ilan edildiğinde ise elmas Kraliyet Ailesine geçmiş. Jenerasyonlar uzunluğu İngiliz kraliçeleri tarafınca takılan elmas son olarak, Kraliyet tacının zirvesine takıldı.
Şimdilerde Kraliyet Ailesi’nin mülkü olarak kabul edilen ve Londra Kulesi’nde sergilenen Kuh-i Işık elmasının bulunduğu taç yakında Kral 3. Charles’ın eşi Camilla tarafınca taşınacak.
HİNDİSTAN’IN 45 TRİLYON DOLARI İNGİLTERE’NİN CEBİNE GİRDİ
İngiliz İktisat Tarihi derinlemesine inceleyen ve bu alanda çalışmalar yayımlayan Hintli Marksist iktisatçı Utsa Patnaik tarafınca yapılan bir incelemede, İngiltere’nin 1765 ile1938 yılları içinde Hindistan’dan yaklaşık 45 trilyon dolarlık bir servete el koyduğu ileri sürüldü.
Güney Afrikalı muharrir Sipho Hlongwane, “Evet, Batı’da sömürgecilik geçmişte kalmış bir şey olabilir. Fakat sömürgecilik bugün bizim gerçeğimiz olmayı sürdürüyor.” tabirini kullandığında İngiltere’nin mevcut siyasetlerinin eski sömürgelerdeki karşılığı biraz olsun anlaşılabiliyor.
Bu servet transferi ise sömürgeci Britanya İmparatorluğu’nun bölgede faaliyet gösteren Doğu Hindistan Şirketi (DHŞ) üzerinden vergi ve ticaret yoluyla yapıldığı belirtiliyor. 1938’e kadar devam eden bu teşebbüsün akabinde elde edilen 45 trilyon dolarlık bir servet birikimi, bugün İngiltere’nin toplam yıllık gayri safi yurtiçi hasılasından 17 kat daha fazla.
aynı vakitte, sömürge haline getirilen topraklarda zorla el konulan pahalı taşların pahasının ise değer biçilemez olduğu söz ediliyor. Kuh-i Işık ile ilgili açıklamalarda bulunan İngiliz Kraliyet Ailesi, elmasın kendilerine armağan edildiğini ediyor. Buna rağmen en az dört ülke (Hindistan, Pakistan, Afganistan ve İran) bu elmasın İmparatorluk güçleri tarafınca yağmalandığını ve iade edilmesi gerektiğini savunuyor.
‘BU ELMAS SÖMÜRGECİLİĞE DAİR BİRÇOK ŞEYİ ANLATIYOR’
Kuh-i Işık elmasının iadesini isteyen Hintli Milletvekili Shashi Tharoor, “İngiltere bize borçlu. Ancak onlar bu açgözlülüklerinin delili niteliğindeki elması gerçek sahiplerine iade etmek yerine onu Londra Kulesi’ndeki tacın başına koyarak hava atıyorlar” sözünü kullanmıştı.
The Jewel in the Crown (Tacın üstündeki mücevher) kitabının muharriri Paul Scott’ın 1966’da yayımladığı romanında İngiliz kraliyetinin mücevheri nasıl ele geçirdiğini anlatmıştı. Muharrir, “Bu elmas, sömürgeciliğin gerçekte ne olduğunu hayli net bir biçimde hatırlatıyor: Öbür uluslara boyun eğdirme, zorbalık ve hırsızlık!” tabirlerini kullanmıştı.
Kraliçenin vefatı ile Afrika ve Güney Asya’daki beşerler, kendi topraklarından İngilizler tarafınca zorla alınan pahalı taşların, madenlerin kendilerine iade edilmesini istiyor. O denli ki, yoksulluk çeken Güney Afrika’da İngiliz işgal senelerından kalma kanunlarla ülkenin kârlı madenlerinin büyük çoğunluğunu hâlâ İngiliz şirketler tarafınca denetim ediliyor.
2. Elizabeth doğduğu sıralarda, Britanya imparatorluğu 412 milyon insanı, yani dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birini yönetiyordu. Kraliçe 2. Elizabeth, İngiliz sömürge siyasetlerinin tepede olduğu bir periyotta doğmasa da, hükümdarlığı periyodunda 1950’ler ve 70’lerde Majestelerinin hükümetinin yürüttüğü kimi saklı operasyonlarla monarşiyi itimat altında tutma yoluna gitti.
KRALİÇE LEGACY OPERASYONU İLE İMPARATORLUĞU PAKA ÇIKARTTI
İç İstihbarat ve Güvenlik kurumu (MI5) ile Majestelerinin hükümetinin 1950 ila 1960 içinde ortak yürüttüğü Legacy Operasyonu, eski kolonilerin ellerinden alınan kıymetli varlıkların, imtiyazların geri alınmasını önlemek emeliyle bir İngiliz Sömürge Ofisi (ondan sonrasında Dışişleri Bakanlığı) tarafınca yürütülen bir çalışmaydı.
Geçmişte yaptıklarının karşısına çıkmaması ve işlenen cürümlerden yargılanmamak için şahsen Kraliçe 2. Elizabeth tarafınca başlatılan operasyon, sömürge idareleri tarafınca tutulan tüm kapalı evrakların imhasını içeriyordu. 1950’ler ve 1960’larda en az 23 ülke ve bölgede başlatılan bâtın araştırma daha sonrasında toplanan ve çeşitli cürümlerin kanıtı niteliğindeki 8 bin 800 sayfalık doküman derhal imha edildi.
Kenyalı muharrir ve aktivist Shailja Patel, Kraliçe 2. Elizabeth öldüğünde, toplumsal medya kullanıcıları başta olmak üzere bir fazlaca yayın kuruluşunun onu kişiliğini efsaneleştirmek için harekete geçtiğini tabir etti. Gerçeğin ise bunun tam zıddı olduğunu belirten Patel, “İngilizler Kenya’da yaptıklarını, dünyanın her yerinde yaptı. İmparatorluğun palavralarla ve mitlerle büyütülen tarihi daha yeni yeni ortaya çıkmaya başlıyor” dedi. İngiltere, 1950’lerdeki Mau Mau Ayaklanması esnasında yaptığı azapları ve katliamları 2013 yılında kabul etmiş ve azaplar için özür dilemişti.
İmha edilen evraklardan kimilerinin Doğu Hindistan Şirketi tarafınca yürütülen köle ticaretine ait dokümanlar olduğu, oburlarının ise Kenya topraklarında 1952 ve 1960 yılları içinde meydana gelen Mau Mau Ayaklanması sırasında, İngiliz Ordusunun yaptığı katliamları kapsadığı düşünülüyor.
Bunun dışında, 1895-1905 Nandi Direnişi; 1913-1914 Giriama Ayaklanması; Murang’a’da 1947’de mecburî çalışmaya karşı isyanlarda muhaliflere karşı kullanılan azap hallerine detaylı olarak yer veren evrakların de imha edildiği ileri sürülüyor.
‘niçin LONDRA’DAKİ BİR HÜKÜMDARA BAĞLILIK YEMİNİ EDİYORUZ?’
Bugüne gelindiğinde ise sömürge siyasetlerinin getirdiği acı deneyimler ve monarşinin uluslar nezdinde etkisinin giderek azalması, bağımsızlık yanlısı hareketlerin ortaya çıkmasına yol açıyor.
Kraliçe hükümeti tarafınca atanan valilerin halkın seçtiği Parlamento üyelerini azarlaması ve yeri geldiğinde nazaranvden el çektirilmesi, yıllar ortasında monarşiye duyulan öfkeyi arttırdı.
Örneğin 1975 yılında Avustralya’ya atanan valinin Başbakan Gough Whitlam’ı vazifeden alması büyük infial uyandırmıştı.
Bugün tahta çıkan Kral 3. Charles’ın Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Tuvalu, Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Grenada, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia ve Saint Vincent ve Grenadinler üzere ülkeler tarafınca tanınıp tanınmayacağı dahi tam olarak kestirilemiyor.
Kesin olan şey ise, monarşiyi ve İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutan kuvvetli harcın bugün tükenmiş olduğu. Bu niçinle, yeni hükümdara karşı bağımsızlık hareketlerinin daha bahadır çıkışlarla sonuç alması ihtimal dahilinde.
Öyle ki, bugünlerde Karayipler’den Pasifik’e kadar beşerler soruyor:
“niçin Londra’daki bir hükümdara bağlılık yemini ediyoruz?”
Fakat, Kraliçe’nin akabinde değişen dünyanın kurallarına ayak uydurmaya çalışan İngiltere Kraliyet Ailesi, monarşinin sorgulandığı ve toplum nezdinde etkisinin giderek azaldığı bir periyotta ayakta kalabilmek için ağır uğraş vereceğe benziyor.
Öyle ki, son senelerda İngiliz Milletler Topluluğu’nun (Commonwealth) ortasında gelişen Cumhuriyetçi ve bağımsızlıkçı yönelim giderek güçlenmeye başladı. Geçtiğimiz ay Avustralya yerlisi senatör Lidia Thorpe’ın meclis yemininde Kraliçe 2. Elizabeth’e yönelik “sömürgeci” tabiri büyük ses getirmişti.
aynı vakitte, Kraliçe’nin buyruğu altında bulunan Karayip ada ülkesi Barbados’un Cumhuriyet ilan etmesi, Jamaika’nın “bağımsız” bir ülke olduğunu üzerine basa basa deklare etmesi ve daha bir dizi Karayip ve Asya ülkesinin İngiliz Kraliyet Ailesini tanımak istememesi yeni periyotta İngiliz Milletler Topluluğu’nun dağılabileceği ihtimallerini güçlendiriyor.
KRALİÇE MONARŞİYİ VE COMMONWEALTH’İ BİR ORTADA TUTAN HARÇTI
1952 yılında tahta geçen Kraliçe 2. Elizabeth, Britanya İmparatorluğu’nun eski sömürge siyasetini da miras almıştı. Afrika’da ve Asya’da kölelikle, işgalle ve yağmayla özdeşleşen İmparatorluk imajı bugün dahi silinebilmiş değil. Bunlar içinde, Batı Afrika ülkelerinden heykel ve tarihi yapıtların kaçırılması, Güney Afrika ve Hindistan’dan altın ve elmas çalınması, yerli halka yapılan türlü zulümler, baskılar ve köle ticareti var.
İmparatorluk tacının altında isteksizce bulunan milyonlarca insanın bağımsızlık için başlattıkları hareketler yıllar ortasında şiddetle bastırılmış, siyasal krizler ise “aba altından sopa göstererek” çözülmüştü.
Bu manasıyla Kraliçe 2. Elizabeth, 70 yıllık iktidar pratiğinde bir epey siyasal sorunun tahlili için gerektiğinde ustalıklı diplomasiyi, gerektiğinde askeri gücü devreye sokmakta tereddüt etmeyen bir hükümdardı. ötürüsıyla, Kraliçe 2. Elizabeth monarşinin geleceğine duyduğu sarsılmaz inanç ve mutlak otoritesi yardımıyla İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutarak bugüne getirdi.
özetlemek gerekirsesı, Kraliçe 2. Elizabeth gerektiği vakit içinderda geri plânda kalarak, yeri geldiğinde sert önlemler alarak monarşiyi ve İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutan kuvvetli bir harç fonksiyonu görmüştü.
ESKİ SÖMÜRGELER KENDİLERİNDEN ÇALINANLARI GERİ İSTİYOR
Peki, otoritesiyle monarşiyi ve Commonwealth’i bir ortada tutan Kraliçe’nin mevti daha sonrası monarşi daha ne kadar hayatta kalabilir?
Öyle ki, Karayipler’de bulunan ada ülkesi Antigua ve Barbuda’nın devlet lideri Gaston Browne, Kraliçe 2. Elizabeth’in vefatı daha sonrasında, yeni Kral’a biat etmek istemediklerini ve Cumhuriyet ilan etmek için referandumun üç sene ortasında yapılabileceğini duyurdu.
Artık Kraliçeye yahut Kral’a bağlılık yemini etmek istemeyen Karayip Denizinde bulunan adaların kimileri 1960’larda bağımsızlığını ilan etse de 2. Elizabeth, devlet lideri statüsünü elinden bırakmamıştı.
Kraliçe 2. Elizabeth daha sonrasında ne üzere değişikliklerin olacağına ait hazırladığımız birkaç gün evvelki yazıda, İngiliz Milletler Topluluğu’nun Kral 3. Charles’ı tanımayabileceğini belirtmiştik. Buna ek olarak, “Karayipler Topluluğu” bir bütün olarak berabern ayrılmayı talep ederse, siyasi krizin domino tesiri halinde büyümesi ve İngiliz Kraliyet Ailesini önemli bir açmazın içine sürüklemesi kaçınılmaz olabilir.
Bu gelişmelerin dışında, İngiltere’nin eski kolonilerinden kimileri monarşinin karanlık mirasını, işlediği kabahatleri ve egemenlik haklarını bir daha tartışmaya açmaya hazırlanıyor. Son olarak, uzun yıllar İmparatorluğun gölgesi altında yaşayan Güney Asya’daki koloniler, kendilerinden çalındığını argüman ettikleri ve Kraliyet Ailesinin elinde bulunan 400 milyon dolar kıymetindeki elmaslarını geri istiyor.
ERKEKLERE BERBAT TALİH GETİREN ELMAS YENİ HÜKÜMDARIN ELİNDE
İngiliz kolonyalistlerinin 200 yıllık boyunduruğu altında yaşayan yerli halklar, sahip oldukları ganimetlerin kendilerinden zorla alındığını öne sürüyor. Bunlardan biri de Kraliyet tacının üstünde bulunan ve dünyanın en kıymetli elması olduğuna inanılan 109 karatlık Kuh-i Parıltı elması…
“Işık Dağı” manasına gelen Kuh-i Parıltı elmasının varsayımlara nazaran Hindistan’ın Andhra Pradeş eycihazından çıkartıldığı ve tarih boyunca sürdürülen savaşlarda Hindu, Rajput, Babür, İran, Afgan, Sih ve son olarak İngiltere Krallığı içinde el değiştirdiği söyleniyor.
Erkeklere makûs talih, bayanlara ise âlâ baht getirdiğine inanılan Kuh-i Parıltı, 1850’de İngiliz Doğu Hindistan Şirketi tarafınca Duleep Singh’ten ele geçirilmiş. Kraliçe Victoria, 1877 yılında Hindistan Kraliçesi ilan edildiğinde ise elmas Kraliyet Ailesine geçmiş. Jenerasyonlar uzunluğu İngiliz kraliçeleri tarafınca takılan elmas son olarak, Kraliyet tacının zirvesine takıldı.
Şimdilerde Kraliyet Ailesi’nin mülkü olarak kabul edilen ve Londra Kulesi’nde sergilenen Kuh-i Işık elmasının bulunduğu taç yakında Kral 3. Charles’ın eşi Camilla tarafınca taşınacak.
HİNDİSTAN’IN 45 TRİLYON DOLARI İNGİLTERE’NİN CEBİNE GİRDİ
İngiliz İktisat Tarihi derinlemesine inceleyen ve bu alanda çalışmalar yayımlayan Hintli Marksist iktisatçı Utsa Patnaik tarafınca yapılan bir incelemede, İngiltere’nin 1765 ile1938 yılları içinde Hindistan’dan yaklaşık 45 trilyon dolarlık bir servete el koyduğu ileri sürüldü.
Güney Afrikalı muharrir Sipho Hlongwane, “Evet, Batı’da sömürgecilik geçmişte kalmış bir şey olabilir. Fakat sömürgecilik bugün bizim gerçeğimiz olmayı sürdürüyor.” tabirini kullandığında İngiltere’nin mevcut siyasetlerinin eski sömürgelerdeki karşılığı biraz olsun anlaşılabiliyor.
Bu servet transferi ise sömürgeci Britanya İmparatorluğu’nun bölgede faaliyet gösteren Doğu Hindistan Şirketi (DHŞ) üzerinden vergi ve ticaret yoluyla yapıldığı belirtiliyor. 1938’e kadar devam eden bu teşebbüsün akabinde elde edilen 45 trilyon dolarlık bir servet birikimi, bugün İngiltere’nin toplam yıllık gayri safi yurtiçi hasılasından 17 kat daha fazla.
aynı vakitte, sömürge haline getirilen topraklarda zorla el konulan pahalı taşların pahasının ise değer biçilemez olduğu söz ediliyor. Kuh-i Işık ile ilgili açıklamalarda bulunan İngiliz Kraliyet Ailesi, elmasın kendilerine armağan edildiğini ediyor. Buna rağmen en az dört ülke (Hindistan, Pakistan, Afganistan ve İran) bu elmasın İmparatorluk güçleri tarafınca yağmalandığını ve iade edilmesi gerektiğini savunuyor.
‘BU ELMAS SÖMÜRGECİLİĞE DAİR BİRÇOK ŞEYİ ANLATIYOR’
Kuh-i Işık elmasının iadesini isteyen Hintli Milletvekili Shashi Tharoor, “İngiltere bize borçlu. Ancak onlar bu açgözlülüklerinin delili niteliğindeki elması gerçek sahiplerine iade etmek yerine onu Londra Kulesi’ndeki tacın başına koyarak hava atıyorlar” sözünü kullanmıştı.
The Jewel in the Crown (Tacın üstündeki mücevher) kitabının muharriri Paul Scott’ın 1966’da yayımladığı romanında İngiliz kraliyetinin mücevheri nasıl ele geçirdiğini anlatmıştı. Muharrir, “Bu elmas, sömürgeciliğin gerçekte ne olduğunu hayli net bir biçimde hatırlatıyor: Öbür uluslara boyun eğdirme, zorbalık ve hırsızlık!” tabirlerini kullanmıştı.
Kraliçenin vefatı ile Afrika ve Güney Asya’daki beşerler, kendi topraklarından İngilizler tarafınca zorla alınan pahalı taşların, madenlerin kendilerine iade edilmesini istiyor. O denli ki, yoksulluk çeken Güney Afrika’da İngiliz işgal senelerından kalma kanunlarla ülkenin kârlı madenlerinin büyük çoğunluğunu hâlâ İngiliz şirketler tarafınca denetim ediliyor.
2. Elizabeth doğduğu sıralarda, Britanya imparatorluğu 412 milyon insanı, yani dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birini yönetiyordu. Kraliçe 2. Elizabeth, İngiliz sömürge siyasetlerinin tepede olduğu bir periyotta doğmasa da, hükümdarlığı periyodunda 1950’ler ve 70’lerde Majestelerinin hükümetinin yürüttüğü kimi saklı operasyonlarla monarşiyi itimat altında tutma yoluna gitti.
KRALİÇE LEGACY OPERASYONU İLE İMPARATORLUĞU PAKA ÇIKARTTI
İç İstihbarat ve Güvenlik kurumu (MI5) ile Majestelerinin hükümetinin 1950 ila 1960 içinde ortak yürüttüğü Legacy Operasyonu, eski kolonilerin ellerinden alınan kıymetli varlıkların, imtiyazların geri alınmasını önlemek emeliyle bir İngiliz Sömürge Ofisi (ondan sonrasında Dışişleri Bakanlığı) tarafınca yürütülen bir çalışmaydı.
Geçmişte yaptıklarının karşısına çıkmaması ve işlenen cürümlerden yargılanmamak için şahsen Kraliçe 2. Elizabeth tarafınca başlatılan operasyon, sömürge idareleri tarafınca tutulan tüm kapalı evrakların imhasını içeriyordu. 1950’ler ve 1960’larda en az 23 ülke ve bölgede başlatılan bâtın araştırma daha sonrasında toplanan ve çeşitli cürümlerin kanıtı niteliğindeki 8 bin 800 sayfalık doküman derhal imha edildi.
Kenyalı muharrir ve aktivist Shailja Patel, Kraliçe 2. Elizabeth öldüğünde, toplumsal medya kullanıcıları başta olmak üzere bir fazlaca yayın kuruluşunun onu kişiliğini efsaneleştirmek için harekete geçtiğini tabir etti. Gerçeğin ise bunun tam zıddı olduğunu belirten Patel, “İngilizler Kenya’da yaptıklarını, dünyanın her yerinde yaptı. İmparatorluğun palavralarla ve mitlerle büyütülen tarihi daha yeni yeni ortaya çıkmaya başlıyor” dedi. İngiltere, 1950’lerdeki Mau Mau Ayaklanması esnasında yaptığı azapları ve katliamları 2013 yılında kabul etmiş ve azaplar için özür dilemişti.
İmha edilen evraklardan kimilerinin Doğu Hindistan Şirketi tarafınca yürütülen köle ticaretine ait dokümanlar olduğu, oburlarının ise Kenya topraklarında 1952 ve 1960 yılları içinde meydana gelen Mau Mau Ayaklanması sırasında, İngiliz Ordusunun yaptığı katliamları kapsadığı düşünülüyor.
Bunun dışında, 1895-1905 Nandi Direnişi; 1913-1914 Giriama Ayaklanması; Murang’a’da 1947’de mecburî çalışmaya karşı isyanlarda muhaliflere karşı kullanılan azap hallerine detaylı olarak yer veren evrakların de imha edildiği ileri sürülüyor.
‘niçin LONDRA’DAKİ BİR HÜKÜMDARA BAĞLILIK YEMİNİ EDİYORUZ?’
Bugüne gelindiğinde ise sömürge siyasetlerinin getirdiği acı deneyimler ve monarşinin uluslar nezdinde etkisinin giderek azalması, bağımsızlık yanlısı hareketlerin ortaya çıkmasına yol açıyor.
Kraliçe hükümeti tarafınca atanan valilerin halkın seçtiği Parlamento üyelerini azarlaması ve yeri geldiğinde nazaranvden el çektirilmesi, yıllar ortasında monarşiye duyulan öfkeyi arttırdı.
Örneğin 1975 yılında Avustralya’ya atanan valinin Başbakan Gough Whitlam’ı vazifeden alması büyük infial uyandırmıştı.
Bugün tahta çıkan Kral 3. Charles’ın Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Tuvalu, Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Grenada, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia ve Saint Vincent ve Grenadinler üzere ülkeler tarafınca tanınıp tanınmayacağı dahi tam olarak kestirilemiyor.
Kesin olan şey ise, monarşiyi ve İngiliz Milletler Topluluğu’nu bir ortada tutan kuvvetli harcın bugün tükenmiş olduğu. Bu niçinle, yeni hükümdara karşı bağımsızlık hareketlerinin daha bahadır çıkışlarla sonuç alması ihtimal dahilinde.
Öyle ki, bugünlerde Karayipler’den Pasifik’e kadar beşerler soruyor:
“niçin Londra’daki bir hükümdara bağlılık yemini ediyoruz?”