celikci
New member
Rus oligarkları doğuran süreç, Gorbaçov’un 1985’te Sovyetler Birliği’nin başına geçmesiyle başlıyor aslında. ‘Perestroyka’ denilen ıslahatlara sürat veren Gorbaçov, hür piyasanın da önünü açmak istiyordu. Kooperatifleri teşvik etti. Kabiliyeti olanlar için bu yeterli bir fırsattı. Özel teşebbüsün neredeyse mümkün olmadığı bir ortamda kendi işletmelerine sahip olabileceklerdi. Bilhassa Komünist Parti ortasında uygun ilişkileri olanlar bu fırsatları epey daha hoş değerlendirebilirdi. Hakikaten o denli olacaktı. daha sonradan ‘oligark’ ismiyle milyarderler listesine girecek ‘kabiliyetli’ isimlerin birçok o günlerde çabucak hemen bayağı işlerde çalışıyordu. Kimi sade bir devlet memuru, kimi ortalama bir parti nazaranvlisi, kimi de taksi sürücüsüydü… Olağan daha âlâ yetişmiş, partinin ve güçlü devlet işletmelerinin idaresinde olanlar da vardı. daha sonradan herkes ‘fırsatlar’ı değerlendirebildiği ölçüde ilerleyecekti. Kimi banka kuracak, kimi ucuza aldığı petrolü ve madenleri misliyle kâr edecek biçimde ihraç edecekti.
ÖZELLEŞTİRME ZENGİNLERİ
Sovyetlerin dağılmasıyla birlikte özelleştirmeler de başladı. Yeltsin periyodunda bu süreç daha da hızlandı. esasen ülke toz duman olmuştu. Göz gözü görmüyordu. Lakin özelleştirilen fabrikaların yöneticileri ve süreci yakından takip eden kimileri önlerindeki fırsatı fazlaca uygun görüyorlardı. Fırsatı kaçırmadılar. Birçok neredeyse hiç para ödemeden çok değerli fabrikaların sahibi oldular. Madenler, medya şirketleri, güç tesisleri, petrol kuyuları ve daha biroldukça bedelli işletme kooperatifler devrinden beri daha da gelişen bu isimlere geçmeye başladı. Birbirlerini kolluyorlardı. Kimi ihalelere dışarıdan kimseyi sokmamaya başladılar. Çok pahalı devlet şirketleri neredeyse ‘çerez’ fiyatına daha sonradan ‘oligark’ olarak isimlendirilecek bu şanslı şahıslara satılıyordu.
PARA VE SİYASET KOL KOLA
Para gücünü ele geçiren oligarklar, artık siyasete etki ve nüfuz edebilecek güçteydiler. Boris Berezovsky bu süreçte Yeltsin’in en yakınındaydı ve öne çıkan en aktif isimdi. 1996 seçimlerinde Yeltsin’i bütün güçleriyle desteklediler. Medya onların elindeydi. Seçim kampanyasının maddi külfetini de yüklendiler. Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmezdi nasılsa… O denli de oldu. Yeltsin seçimi kazanınca onların dayanağını unutmadı. Rusya’nın ekonomik ve mali nizamı neredeyse onlara bakılırsa dizayn ediliyordu. O denli kuvvetliydüler ki IMF’den ne kadar borç alınacağından, kimin başbakan olacağına kadar her siyasi bahse müdahil olabildikleri konuşuluyordu. Onlar kazandıkça Rus hazinesi kaybediyor, iktisat küçülüyordu. Paralar da Rusya ortasında yatırıma dönüştürülmek yerine, yurtdışına bilhassa off-shore hesaplara aktarılıyordu.
PUTİN’İN YENİ TERTİBİ
Oligarklar, Yeltsin daha sonrasının hesabını yapmaya başladılar. Nizamlarını bozmayacak birinin gelmesi onlar için hayati değerdeydi. Bunu epeyce âlâ biliyorlardı. Gerçekten Yeltsin’in yerine geçen ismin, onlardan kimilerine karşı tutumu; bu öngörülerinin ne kadar hayati olduğunu acı bir biçimde gösterecekti.
SİYASETTEKİ GÜÇLERİNİ KIRDI
Argümana göre Berezovky’nin başını çektiği birtakım oligarklar, Yeltsin’in yerine Putin’in gelmesi için çalışmışlardı. Fakat Putin, seçildikten daha sonra ne Berezovsky ile ne de onun kadar kuvvetli ve varlıklı başkalarıyla yıldızı hiç barışmadı. Kendi gücünü tahkim eden Putin, evvel oligarkların siyasetteki gücünü kırdı. daha sonra da ekonomik monopollerine son vermek için harekete geçti. Kimi açılan davalardan mahkûm oldu, kimi Sibirya’ya sürgün edildi. Daha kurnaz olanları yurtdışına kaçarak kendini kurtardı. Putin, kendi hâkimiyetini kabul etmeyenleri Rusya’nın dışına itti. Başta Putin’e baş tutabileceğini düşünenlerin bir kısmı daha sonradan Putin’e tabi oldular. Putin kendi sistemini kurdu. Onun dostu pozisyonunda olanlar işlerini daha da geliştirerek güçlendiler. Putin, çocukluk arkadaşları ve KGB’deki yoldaşlarından da kendi oligarklarını da oluşturmayı başardı. Kimi Putin’in Avrupa ülkelerindeki finansal bir kolu üzere oldu. Rusya’da bir devir kapanmıştı. Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov’un “Rusya’da oligark periyodu oldukcatan kapandı” diyerek de yeni devrin altını çiziyordu.
BİRİNCİ YAPTIRIM ONLARA
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle Batı’nın Rusya’ya ekonomik yaptırımları gündeme geldi. Bu kapsamda birinci önlemlerden biri Rus işinsanlarının bankalardaki paralarına geldi. İngiltere, kimi Rus oligarkların İngiliz bankalarındaki milyarlarca dolarını dondurdu. Kimi raporlara bakılırsa, Rus ultra zenginlerinin İngiliz bankalarında 800 milyar dolardan fazla parası var. Artık bu para da risk altında.
ÖZELLEŞTİRME ZENGİNLERİ
Sovyetlerin dağılmasıyla birlikte özelleştirmeler de başladı. Yeltsin periyodunda bu süreç daha da hızlandı. esasen ülke toz duman olmuştu. Göz gözü görmüyordu. Lakin özelleştirilen fabrikaların yöneticileri ve süreci yakından takip eden kimileri önlerindeki fırsatı fazlaca uygun görüyorlardı. Fırsatı kaçırmadılar. Birçok neredeyse hiç para ödemeden çok değerli fabrikaların sahibi oldular. Madenler, medya şirketleri, güç tesisleri, petrol kuyuları ve daha biroldukça bedelli işletme kooperatifler devrinden beri daha da gelişen bu isimlere geçmeye başladı. Birbirlerini kolluyorlardı. Kimi ihalelere dışarıdan kimseyi sokmamaya başladılar. Çok pahalı devlet şirketleri neredeyse ‘çerez’ fiyatına daha sonradan ‘oligark’ olarak isimlendirilecek bu şanslı şahıslara satılıyordu.
PARA VE SİYASET KOL KOLA
Para gücünü ele geçiren oligarklar, artık siyasete etki ve nüfuz edebilecek güçteydiler. Boris Berezovsky bu süreçte Yeltsin’in en yakınındaydı ve öne çıkan en aktif isimdi. 1996 seçimlerinde Yeltsin’i bütün güçleriyle desteklediler. Medya onların elindeydi. Seçim kampanyasının maddi külfetini de yüklendiler. Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmezdi nasılsa… O denli de oldu. Yeltsin seçimi kazanınca onların dayanağını unutmadı. Rusya’nın ekonomik ve mali nizamı neredeyse onlara bakılırsa dizayn ediliyordu. O denli kuvvetliydüler ki IMF’den ne kadar borç alınacağından, kimin başbakan olacağına kadar her siyasi bahse müdahil olabildikleri konuşuluyordu. Onlar kazandıkça Rus hazinesi kaybediyor, iktisat küçülüyordu. Paralar da Rusya ortasında yatırıma dönüştürülmek yerine, yurtdışına bilhassa off-shore hesaplara aktarılıyordu.
PUTİN’İN YENİ TERTİBİ
Oligarklar, Yeltsin daha sonrasının hesabını yapmaya başladılar. Nizamlarını bozmayacak birinin gelmesi onlar için hayati değerdeydi. Bunu epeyce âlâ biliyorlardı. Gerçekten Yeltsin’in yerine geçen ismin, onlardan kimilerine karşı tutumu; bu öngörülerinin ne kadar hayati olduğunu acı bir biçimde gösterecekti.
SİYASETTEKİ GÜÇLERİNİ KIRDI
Argümana göre Berezovky’nin başını çektiği birtakım oligarklar, Yeltsin’in yerine Putin’in gelmesi için çalışmışlardı. Fakat Putin, seçildikten daha sonra ne Berezovsky ile ne de onun kadar kuvvetli ve varlıklı başkalarıyla yıldızı hiç barışmadı. Kendi gücünü tahkim eden Putin, evvel oligarkların siyasetteki gücünü kırdı. daha sonra da ekonomik monopollerine son vermek için harekete geçti. Kimi açılan davalardan mahkûm oldu, kimi Sibirya’ya sürgün edildi. Daha kurnaz olanları yurtdışına kaçarak kendini kurtardı. Putin, kendi hâkimiyetini kabul etmeyenleri Rusya’nın dışına itti. Başta Putin’e baş tutabileceğini düşünenlerin bir kısmı daha sonradan Putin’e tabi oldular. Putin kendi sistemini kurdu. Onun dostu pozisyonunda olanlar işlerini daha da geliştirerek güçlendiler. Putin, çocukluk arkadaşları ve KGB’deki yoldaşlarından da kendi oligarklarını da oluşturmayı başardı. Kimi Putin’in Avrupa ülkelerindeki finansal bir kolu üzere oldu. Rusya’da bir devir kapanmıştı. Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov’un “Rusya’da oligark periyodu oldukcatan kapandı” diyerek de yeni devrin altını çiziyordu.
BİRİNCİ YAPTIRIM ONLARA
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle Batı’nın Rusya’ya ekonomik yaptırımları gündeme geldi. Bu kapsamda birinci önlemlerden biri Rus işinsanlarının bankalardaki paralarına geldi. İngiltere, kimi Rus oligarkların İngiliz bankalarındaki milyarlarca dolarını dondurdu. Kimi raporlara bakılırsa, Rus ultra zenginlerinin İngiliz bankalarında 800 milyar dolardan fazla parası var. Artık bu para da risk altında.