Dünyayı iyileştirmek mi? Araştırmadan altı güzel haber

[admin]

İyi bilim haberleri 2023

1. İlk gen makası terapisine yeşil ışık
2. Nesli tükenmekte olan bir türün geri dönüşü
3. Laboratuvar et araştırmaları ilerleme kaydediyor
4. Kadınların doğurganlığını artırmak mı? Yeni yaklaşımlar
5. Bakteriler plastik atıkları geri dönüştürüyor
6. ChatGPT devrimi başlıyor

İlk gen makası terapisine yeşil ışık

Bir mikroskop, Crispr-Cas-9 prosedürü sırasında yerleştirilen hipodermik bir iğne ile tek bir hücreye odaklanır.

© Kaynak: Gregor Fischer/dpa


Crispr genetik makasıyla ilk gen terapisi yakında AB’de kullanılabilir. Bu zaten ABD ve İngiltere’de gerçekleşti. Aralık ayında, Avrupa İlaç Ajansı Ema da ilk kez üç büyük çalışmaya dayanarak teknolojiye dayalı bir tedavinin koşullu onaylanması lehinde konuştu.


“Casgevy”, orak hücre hastalığı ve beta talasemi dahil olmak üzere bazı kan bozukluklarının tedavisinde endikedir. Terapi, hastaların kemik iliği kök hücrelerindeki genleri değiştirerek yeniden işlevsel hemoglobin üretmelerini sağlamak için kullanılıyor. Bunun için kemik iliğinden kök hücreler alınıyor, laboratuvarda işleniyor ve ardından hastaya tekrar veriliyor.

Crispr-Cas bireysel genleri hedefleyebilir. Yöntemin geliştiricileri Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna bunun için 2020 yılında Nobel Ödülü’nü aldılar. Gen terapileri ciddi hastalıkların tedavisi için büyük umutlar sunuyor.

Nesli tükenmekte olan bir türün geri dönüşü

Kaybolan ve şimdi yeniden ortaya çıkan: De Wintons Goldmull.

© Kaynak: Nicky Souness


Hayvanlar ve bitkiler her gün yeryüzünden kayboluyor. Yalnızca Avrupa’da beş türden birinin nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Dünya çapında iki milyon türün risk altında olduğu tahmin ediliyor. Kaybolduğu düşünülen bir türün aniden yeniden ortaya çıkması daha da umut verici. Bu Kasım ayındaki De Wintons Goldmull gibi.


Güney Afrika’daki Stellenbosch Üniversitesi’nden genetikçi Samantha Mynhardt liderliğindeki bir ekip, en son 1936’da görülen küçük, utangaç hayvanı keşfetti. Çalıkuşu kadar küçük olan bu hayvan, köstebek gibi toprağı kazıyor. Türleri koruma uzmanlarına göre bu tür haberler, büyük türlerin yok olduğu bir ortamda acilen ihtiyaç duyulan güveni artırıyor.

Laboratuvar et araştırmaları ilerleme kaydediyor

Amerika Birleşik Devletleri’nde laboratuvarda yetiştirilen etlerin satışına zaten izin veriliyor.

© Kaynak: Jeff Chiu/AP/dpa


Hiçbir hayvan acı çekmez, iklim dostudur, ekolojiktir: Laboratuvar etinin vizyonu budur. ABD ve Singapur halihazırda kök hücre etini pazarlıyor. Bu yakında AB’de de gerçekleşebilir. İlk ön işlemler bu Eylül ayında başladı. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), “bitki bazlı bileşenlerden ve domuz hücre kültürlerinden kültürlenmiş etten yapılan” hibrit bir sosisli sandviçi test edecek. In Family Foods grubunun yönetici ortağı Wolfgang Kühnl bunu böyle tanımlıyor. Almanya editör ağına (Haberler) yaptığı açıklamada, her şeyin “yüksek keyif” de dahil olmak üzere geleneksel bir sosisli sandviç gibi görünmesi ve hazırlanması gerektiğini açıkladı.

Hayat ve biz


Sağlık, esenlik ve tüm aile için rehber – her iki perşembe.


Yetkililerin yeşil ışık yakması ve sosisli sandviçin süpermarkete ulaşması biraz zaman alabilir. Dokuz ay ile birkaç yıl arasındaki bir süreyi hesaplayın. Bununla birlikte, araştırmalar son zamanlarda büyük ilerlemeler kaydetti. Bilim insanları temel biyolojik sürecin artık iyice anlaşıldığını belirtiyor. Hücreler biyoreaktörlerde çoğaltılıp kas lifleri ve yağ dokusuna farklılaştırılabiliyor. Geleceğe yönelik büyük zorluklar: çok büyük miktarlarda üretim yapmak, artık antibiyotik kullanmamak, hücre kültürleri için fetal dana serumu veya başka hayvan bileşenleri kullanmamak, hücre kütlesini gerçek anlamda et benzeri bir ürüne dönüştürmek.

Kadınların doğurganlığını artırmak mı? Yeni yaklaşımlar

İnsan dişileri, son yumurtlamadan sonra uzun süre yaşamaya devam eden tek memelidir.

© Kaynak: Haberler illüstrasyonu, fotoğraf: Moose Photos/Pexels


Erkekler yaşlılık döneminde de çocuk sahibi olabiliyorken, kadınlar için işler farklı. Her döngüde yalnızca bir yumurta hücresi tamamen olgunlaşır; pek çoğu da kayboldu. Bir noktada yumurta hücresinin olgunlaşabileceği yeterli öncül madde kalmaz ve menopoz meydana gelir.

Bununla birlikte, vücut tarafından doğal olarak üretilen spermidin metaboliti potansiyel olarak kadınların doğurganlığını uzatabilir. Bu, Ekim ayında “Doğanın Yaşlanması” dergisinde yayınlanan bir çalışma tarafından öne sürülüyor. Bir hayvan deneyi umut veriyor: Çin’deki Nanjing Ziraat Üniversitesi’nden araştırmacılar, yaşlı farelere spermidin uygulandıktan sonra hayvanların yumurtalarının kalitesinin arttığını bildirdi. Spermidin enjeksiyon yoluyla ve içme suyu yoluyla uygulandı. Bilim adamları, bulguların kadınların daha uzun süre doğurgan olmasını sağlayacak bir ilacın geliştirilmesine yardımcı olabileceğini yazıyor.

Bakteriler plastik atıkları geri dönüştürüyor

Ambalaj atığı böyle görünüyor.

© Kaynak: Rolf VennenbeHaberler/dpa


Her yıl milyonlarca ton plastik üretiliyor. Mikroplar küresel atık sorununu çözebilir mi? Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi’nden Ting Lu liderliğindeki bir araştırma ekibi, Eylül ayında “Nature Communications” dergisinde, plastik PET’in, özel olarak geliştirilmiş, genetiği değiştirilmiş iki toprak bakteri türü kullanılarak geri dönüştürülebileceğini bildirdi.

Araştırma başarıyla endüstriyel bir sürece dönüştürülebilirse, eski PET şişeler yüksek kaliteli biyoplastik ve naylon üretmek için bile kullanılabilir. Araştırma ekibi aynı zamanda sürecin diğer plastiklere de aktarılabileceğine inanıyor.

ChatGPT devrimi başlıyor

Yapay zeka giderek daha iyi hale geliyor.

© Kaynak: Frank Rumpenhorst/dpa


Yapay zeka destekli chatbot ChatGPT bu yıl haberlere hakim oldu. Onun etkisi bilimde de hissedilmektedir. Hatta “Nature” dergisi onu yılın en etkili araştırmacılarından biri olarak adlandırdı – her ne kadar kendisi hiçbir şekilde gerçek bir kişi olmasa da. Jürinin gerekçesi? Amaç, üretken yapay zekanın bilimin gelişimini ve ilerlemesini nasıl derinden değiştirdiğini anlamaktır.

ChatGPT, bilimsel makalelerin ortak yazarlığını yaptı, sunumlar için taslaklar tasarladı, uygulamaları ve kursları finanse etti ve bilgisayar kodları oluşturdu. Aynı zamanda araştırma fikirleri için bir sondaj tahtası görevi de görür. Gelecekte ChatGPT benzeri sistemlerden ne gibi fırsatların ve tehlikelerin ortaya çıkacağı hala belirsiz. Ancak bir şey açık: ChatGPT bir konu olarak kalacak ve araştırmayı destekleyebilecek.