11 SORUDA EVRAK SKANDALI | Biden’ın özel ofisinden bâtın devlet evrakları çıktı herkes Trump’ı hatırladı… Bundan daha sonra ne olacak?

celikci

New member
Adalet Bakanı Merrick Garland, Biden evraklarını pahalandırmak üzere Trump’ın aday gösterdiği Chicago Savcısı John Lausch’u nazaranvlendirdi. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada dokümanları Kasım ayında Garand’ın Trump’ın hareketlerini soruşturması için bir özel müfettiş atamasından hemilk evvel bulunduğu belirtildi.

Pekala Biden’ın ofisinde bu dokümanların bulunması ne manaya geliyor? Evrakların içeriğinde ne var? Biden hakkında da Trump üzere soruşturma açılacak mı? İşte karşılıklar…

1) NE BULUNDU?

Beyaz Saray’dan yapılan birinci açıklamada, Başkan’ın şahsi avukatlarının 2 Kasım 2022 günü Biden’ın 2017 ortalarından 2020 başına kadar kullandığı ofisi boşaltırken 10 kadar “gizli damgalı” doküman bulduğu bildirildi. Evrakların kilitli bir dolaptan çıktığı, Beyaz Saray Hukuk Ofisi’nin tıpkı gün Ulusal Arşivler’i bilgilendirdiği, kurum yetkililerinin sonraki sabah gelip dokümanları teslim aldığı da açıklamada vurgulandı.

Bu sabah bir gelişme daha yaşandı. Soruşturmanın salahiyeti açısından ismi zımnî tutulan bir kaynak, çabucak hemen açıklanmayan ikinci bir noktada daha çeşitli dokümanlar tespit edildiğini deklare etti. Ancak bu evrakların ne vakit bulunduğu net değil. Adalet Bakanlığı, FBI ve Beyaz Saray çabucak hemen bu sıcak gelişmeyle ilgili bir açıklama yapmadı.

2) ZIMNÎ DAMGALI EVRAK NE MANAYA GELİYOR?

Üzerinde ya da evrak kapağında net bir halde saklılık işareti olan dokümanların içeriğinde hassas bilgiler oluyor. Kapalı ayrıntıların özetlemek gerekirse SCIF olarak bilinen hassas bölünmüş bilgi tesislerinde saklanması gerekiyor. Bu tesislerde özel güvenlik tedbirleri uygulanıyor. Penn Biden ofisindeki kilitli bir dolap SCIF kabul edilmiyor.

Hillary Clinton’ın dışişleri bakanı olduğu periyotta özel bir sunucuya bağlı şahsi e-posta hesabını kullanımı da bir skandala niye olmuştu. Çünkü e-postalar da bilinmeyen evrak sayılabiliyor. Lakin yaşanan tartışmaların kararında kelam konusu yazışmalarda rastgele bir zımnî içerik olmadığı anlaşılmıştı.

3) SAKLI DOKÜMANLARIN HEPSİ TIPKI EHEMMİYETTE Mİ?

Hayır değil. Barack Obama’nın 2009’da imzaladığı bir kararnameye nazaran, bu dokümanlar çeşitli sınıflara ayrılıyor.

En düşük sınıf “CONFIDENTIAL” damgalı dokümanlar. Bunlar, açığa çıktığında “ulusal güvenliğe ziyan verebilecek” bilgiler içeriyor.

İkinci sırada “SECRET” kategorisindeki dokümanlar yer alıyor. Bunlar “ulusal güvenliğe önemli ziyan verebilecek” bilgiler içeriyor. Ulusal güvenliği etkileyen milletlerarası münasebetleri bozabilecek, ulusal güvenlikle kontaklı bir programa ya da siyasete ket vurabilecek, askeri planları ya da istihbarat operasyonlarını ifşa edebilecek, ulusal güvenlikle kontaklı bilimsel ya da teknolojik gelişmeleri engelleyebilecek bilgiler bu sınıfta bedellendiriliyor.

“TOP SECRET” kategorisindeki dokümanlar ise “ulusal güvenliğe istisnai seviyede ağır ziyan verebilecek” ayrıntıları kapsıyor. Ulusal güvenliği etkileyen memleketler arası alakaların bozulmasına, hayati ulusal güvenlik planlarının ya da karmaşık irtibat ve istihbarat sistemlerinin ziyan görmesine, hassas istihbarat operasyonlarının ifşasına niye olabilecek bilgiler bu kategoriye örnek gösteriliyor.

Bir de Özel Erişim Programı (SAP) evrakları var. Bunları yalnızca bilmesi gereken şahıslar gorebiliyor. Bu dokümanlara erişmek için devletin en üst seviye durumlarında yer almak gerekiyor.


Belgelerin gereksiz yere bilinmeyen kategorisine alınması ABD bürokrasisinde değerli bir sorun kabul ediliyor. Hatta 2010’da Kongre bu problemle uğraş için bir maddeyi yürürlüğe koydu. Lakin neyin gerekli neyin gereksiz olduğuna dair objektif bir kıstas belirlenmedi.


4) BIDEN’IN OFİSİNDEN ÇIKAN DOKÜMANLAR HANGİ SINIFTAN?

hemen çabucak bilmiyoruz. CNN dokümanların 2013-2016 aralığına ilişkin olduğunu, Ukrayna, İran ve İngiltere üzere mevzuları içeren istihbarat yazışmalarından ve bilgilendirme evraklarından oluştuğunu duyurdu. Belgelerin ortasından çıktığı kutularda saklı olmayan kağıtların da bulunduğu, kutuların yıllar evvelden Ulusal Arşivler’e teslim edilmiş olması gerektiği de vurgulandı.

CNN, evrakların bulunduğu ofiste yüklü olarak Biden ailesinin evraklarının bulunduğunu lakin zımnî evraklarla şahsi dokümanların kutularda bir ortada olup olmadığının çabucak hemen netleşmediğini bildirdi.

5) BÂTIN EVRAKLARIN BU HALDE ŞAHSÎ ALANLARDAN ÇIKMASI YAYGIN BİR DURUM MU?

Güvenlik ihlallerinde bulunanları savunan Avukat Mark Zaid’in söylemiş olduğine göre bu epey sık olan bir şey.
Birileri emekli olduğunda ya da işten ayrıldığında eşyalarını toplayıp gidiyor. yıllar daha sonra depolardan saklı dokümanlar çıkıyor. çabucak sonrasında olacaklar ise kişinin evrakları nasıl ele aldığına bağlı olarak değişiyor.

Zaid, olayların birçoklarında sıkıntının güvenlik yetkilerinin iptali üzere idari yollarla çözüldüğünü söylemiş oldu. Bilhassa durumun çabucak yetkili mercilere bildirildiği, müfettişlerin dokümanları kimsenin görmediğine karar verdiği ve doküman ölçüsünün az olduğu durumlarda bu tahlil geçerli.

Zaid epey fazla doküman alıp götürenler için durumun farklı olduğunu söylemiş oldu.

Bunu dalgınlıkla ya da kazara değil de taammüden yapmak, bilinmeyen evrakları imha etmek ve bu mevzuda palavra söylemek ise fazlaca daha ağır cezalandırılıyor.




6) BIDEN DOKÜMANLARLA İLGİLİ NASIL DAVRANDI?


Biden’ın avukatlarının evrakların bulunduğu ofisi ne sebeple topladığı netleşmedi. Ancak Beyaz Saray’a göre, evraklar bulunduktan daha sonra Arşiv yetkilileri bilgilendirildi ve dokümanlar çabucak kuruma teslim edildi.

Olay açığa çıktığı sırada Meksika’da olan Biden, “o ofise gdolayılmüş devlet kayıtları olmasının kendisini şaşırttığını” söylemiş oldu. Biden avukatlarının dokümanların içeriğini kendisine anlatmadığını da belirtti.

7) BU DURUM TRUMP’IN KONUTUNDA EVRAK BULUNMASINDAN FARKLI MI?

Trump meselade, Ulusal Arşivler kayıp evraklarla ilgili olarak Mayıs 2021’de eski liderle temasa geçti. Trump evrakları iade etmek istemedi.
Bir yıl kadar evvel kutuların bir kısmı Arşivler’e gönderildiğinde, evrakların kimilerinin SAP seviyesinde olmak üzere bâtın damgalı olduğu anlaşıldı. Dokümanların ortalarından gazete kupürleri, anılar ve başka eşyalar çıktı. Bunun üzerine bilinmeyen ayrıntıların ele alınışında usulsüzlük olup olmadığına dair bir soruşturma başlatıldı.

Mar-a-Lago için arama sonucu çıkartan FBI, kutulardan 184 evrak çıktığını bunların 67’sinin CONFIDENTIAL, 92’sinin SECRET, 25’inin TOP SECRET seviyede olduğunu duyurdu.

Ağustos’ta yapılan baskında 100’den çok dokümana daha ulaşıldı. Bunlar da çeşitli seviyelerde saklılık damgaları taşıyordu. Çoğunluğu bir depoda bulunan dokümanların bir kısmı Trump’ın ofisindeki çekmecelerdeki şimdiki yazışmaların içinden çıktı.

Zaid, “Trump birinci talepte dokümanları Arşivler’e teslim etse bahis kapanacaktı. Trump ve avukatları yetkilileri evvel oyalayıp daha sonra engellediği için durum suça dönüştü” dedi.

New York Times, savcıların yargıçtan Trump’ın avukatlarını mahkeme celbine uymadıkları nedeni öne sürülerek cezalandırmasını istediğini yazdı.


Mar-a-Lago’da bulunan evrakların bazıları

8) niye BIDEN OLAYINDA ÖZEL YETKİLİ SAVCI ATAMASI YAPILMADI?

ABD’deki tartışmanın merkezinde bu soru yatıyor. Cumhuriyetçiler Biden’a başka Trump’a farklı muamele yapıldığını öne sürüyor. Lakin bu argümanın temelinde iki siyasetçinin de tıpkı biçimde hareket ettiği var iseyımı yatıyor.

oysa üstte da dediğimiz üzere, Trump’ın süreci Biden’ınkinden çok farklı. Bilhassa de ilgili kurumlarla yapılan iş birliği bağlamında… Ancak soruşturma çabucak hemen birinci etaplarında. Önümüzdeki devirde Biden da bir özel yetkili savcı tarafınca soruşturulabilir.

9) BEYAZ SARAY KASIM’DA BULUNAN EVRAKLARI niye 2 AY daha sonra AÇIKLADI?


Cumhuriyetçilerin sorguladığı bir öteki ayrıntı da bu. Parti üyeleri bu gecikmenin kasti olduğunu, orta seçimin sona ermesinin beklendiğini öne sürüyor fakat çabucak hemen bu tarafta bir kanıt elde edilemedi.

Adalet Bakanlığı’nın yürüttüğü bu stil soruşturmaların birinci kademeleri genelde kamuoyundan gizleniyor. Trump meselae dönersek, Arşivler’in talep tarihi Mayıs 2021’di. Lakin kamuoyu soruşturmayı lakin 9 ay daha sonra Arşivler’in Trump’tan 15 kutu alındığını duyurmasıyla öğrendi.

Beyaz Saray Sözcüsü Ian Sams vakit içindemayla ilgili bir soruya şu cevabı verdi:

“Adalet Bakanlığı’nın incelemeleri sürüyor, o niçinle şu an söyleyebileceklerimiz hudutlu. Lakin bu işi hakikat biçimde yapmaya kararlıyız. Uygun vakit ve şartlarda bilgileri paylaşmayı sürdüreceğiz.”

10) BIDEN’IN ÖZEL MÜLKLERİ DE ARANACAK MI?

Savcılık Biden’ın konutunda ve öbür mülklerinde saklanan dokümanlar olabileceğine dair bir ihtimal görürse, arama buyruğu çıkartılabilir. Trump meselade savcılar eski Başkan’ın büyük heyetin celbine riayet edip evrakları iade etmediğini ortaya koymuştu.

Lausch’un karşılığını bulması gereken soruların en başında “Bu dokümanlar lider yardımcısının ofisinden Penn Biden Merkezi’ne nasıl geldi?” yer alıyor.

Belgelerin ne biçimde paketlendiği, kim tarafınca taşındığı, Penn Biden’a geldikten daha sonra evraklara kimlerin erişimi olduğu soruları da kritik.
Lider yardımcılığı devrinde Biden’ın grubunda misyon yapmış biroldukça kişi ondan sonrasında Penn Biden’da çalıştı. Bu şahısların sorgulanması kelam konusu.

11) BIDEN LİDER YARDIMCISIYKEN EVRAK SINIFLANDIRMA YETKİSİ VAR MIYDI?

Evet, vardı. Lider Obama’nın kararnamesi yardımcısına bu yetkiyi veriyordu. Trump elindeki dokümanların üstündeki zımnilik sonucunı kaldırdığını söylemişti. Biden’ın lider yardımcısıyken kapalı sınıfına soktuğu dokümanların kapalılığını kaldırma yetkisi de vardı. Lakin bu iş gerçek biçimde yapıldığında dokümanların üzerinde net tabirler yer alması gerekiyor.

Trump soruşturmasında ise dokümanların bilinmeyen olup olmamasının bir ehemmiyeti kalmadı. Zira Adalet Bakanlığı’nın Trump’a yönelttiği üç hatanın da yargılanabilmesi için evrakların kapalı olması gerekmiyor.

The Washington Post’un “Biden, Trump and classified documents: An explainer” başlıklı haberinden derlenmiştir.